Integracja sensoryczna

 Terapeuta integracji sensorycznej: Anna Czarnowska

Integracja Sensoryczna -  powszechnie stosowana i uznana przez EBM (Evidence Based Medicine) forma oddziaływania rehabilitacyjnego u dzieci z deficytami rozwojowymi, trudnościami w nauce, zaburzeniami motorycznymi itd.

Twórczyni Integracji Sensorycznej A. Jean Ayres stwierdziła, że integracja sensoryczna jest to długi proces terapeutyczny opierający się na fakcie, że mózg odbiera szereg bodźców płynących z ciała i środowiska. Nadrzędnym zadaniem jest analiza, interpretacja i uporządkowanie bodźców.
Terapia SI opiera się na pracy nad zmysłami: dotyk, równowaga (układ przedsionkowy), propriocepcja, wzrok, węch, smak. Uporządkowanie doznania zmysłowego oraz odpowiednia reakcja odgrywają bardzo ważne znaczenie w codziennym funkcjonowaniu każdego z nas.

Objawy nieprawidłowego funkcjonowania:

• Dziecko dostrzega bardzo niewielkie zmiany w otoczeniu.
• Rozprasza się na każdą zmianę w otoczeniu, ruch, przedmiot.
• Posiada trudności w wykonaniu najprostszej czynności w głośnym bądź kompletnie cichym otoczeniu.
• Zdarza się, że trzeba kilkukrotnie powtórzyć dziecku polecenie,
• Dziecko ma problemy z odróżnieniem silnego dotyku od delikatnego.
• Występują problemy w rozpoznaniu  mocnego lub delikatnego smaku/zapachu.
• Dziecko nie podejmuje nowych, nieznanych zadań ruchowych, jest niezdarne, sztywno się porusza,
• Dziecko posiada szereg powtarzalnych zachowań.
• Potyka się, obija o przedmioty lub posiada słabą równowagę,
• Nie lubi być przytulane, nie preferuje pewnych ubrań lub narzeka na metki,
• Dziecko posiada nagłe wybuchy złości,
• Posiada za niską lub za wysoką tolerancję na ból,
• Ma problem z poczuciem sytości, nie czuje kiedy już jest najedzone,
• Wiercenie się w ławce, wstawanie i chodzenie po klasie podczas lekcji lub odwrotność, dziecko jest ospałe, prowadzi siedzący tryb życia,
• Dziecko ma trudności z czytaniem zwłaszcza na głos,
• Posiada kłopoty z pisaniem, pisze wolno, nie mieści się w liniach, nieprawidłowo trzyma długopis, stosuje zbyt mocny lub zbyt słaby nacisk na narzędzie pisarskie,
• Przyjmuje nieprawidłową postawę w siedzeniu przy biurku, pokłada się podczas pisania czy kolorowania.

Dysfunkcje integracji sensorycznej dotyczą nieprawidłowości w zakresie przetwarzania bodźców sensorycznych w obrębie następujących systemów: czuciowego (dotykowego i proprioceptywnego), przedsionkowego, słuchowego, wzrokowego, węchowego i smakowego. Objawy dysfunkcji integracji sensorycznej najczęściej manifestują się: 

• wzmożoną lub obniżoną wrażliwością na bodźce,
• niewłaściwym poziomem uwagi,
• obniżonym poziomem koordynacji ruchowej,
• opóźnionym rozwojem mowy,
• nieprawidłowym poziomem aktywności ruchowej,
• trudnościami w zachowaniu. 

Dysfunkcje te mogą być rozpoznawane u dzieci w normie intelektualnej z trudnościami w uczeniu się, z niepełnosprawnością intelektualną, ruchową, autyzmem, nadpobudliwością psychoruchową, Mózgowym Porażeniem Dziecięcym, Zespołem Downa. Ich nasilenie jest różne, od lekkiego do znacznego.
Dysfunkcje integracji sensorycznej wpływają na uczenie się, zachowanie i rozwój społeczno-emocjonalny dziecka.
Najczęściej spotykanymi dysfunkcjami integracji sensorycznej są: nadwrażliwość (obronność) dotykowa związana z wygórowaną reakcją na bodźce, nadwrażliwość oralna dotycząca okolic buzi, dyspraksja polegająca na trudnościach z zaplanowaniem i wykonaniem czynności ruchowych czy niepewność grawitacyjna, której cechą charakterystyczną jest lęk przed zmianą pozycji ciała.

Nadwrażliwość
Dla dzieci nadwrażliwych bodźce sensoryczne są odpychające, awersyjne. Wywołują negatywne reakcje emocjonalne, motoryczne. Dzieci nadwrażliwe łatwo ulegają tzw. przeciążeniu, przeładowaniu. Nadwrażliwość na bodźce może współwystępować z zaburzeniami lękowymi oraz z zaburzeniami opozycyjno-buntowniczymi.

Obniżona wrażliwość/niska reaktywność
Dzieci manifestujące obniżoną wrażliwość na bodźce wymagają silnej stymulacji, aby bodźce zostały zauważone przez system nerwowy. Sprawiają wrażenie nie reagujących na otoczenie, mało zainteresowanych nim. Prawdopodobnie wynika to z niepowodzeń jakich doznały szukając właściwego dla siebie progu pobudzenia aktywizującego reakcje i chęć wchodzenia w relacje z otoczeniem.

Poszukiwanie stymulacji sensorycznej
Dzieci poszukujące bodźców wymagają wysokiej intensywności, częstości i czasu trwania stymulacji. Dzieci te manifestują stałą aktywność ruchową dążąc do zaspokojenia potrzeb sensorycznych.

Diagnoza zaburzeń regulacji w obrębie każdego z trzech typów wymaga określenia zachowań w trzech obszarach. Są to:

• trudności w przetwarzaniu bodźców sensorycznych/wzorce aktywności sensorycznej,
• trudności ruchowych,
• specyficznego wzorca zachowania.